Δρος Δημοσθένη Δημοσθένους
Ακόμα και στις αναστατωμένες ημέρες που ζούμε, που όλα φαίνονται να αναθεωρούνται και να αναπροσανατολίζονται στον κόσμο μας, οι βάσεις, οι αρχές και τα θεμέλια στα οποία εργάζεται η παγκόσμια ιστορική έρευνα, εξακολουθούν να εμπνέονται από τον ελληνικό πνευματικό κόσμο, ο οποίος περιλαμβάνει μαζί με πολλά άλλα και τους αγώνες για επιβίωση αλλά και μαζί τις περιπέτειες του Ελληνισμού.
Είναι εξόφθαλμο ότι σήμερα οι ιστορικοί είναι επηρεασμένοι από τη νέα ατμόσφαιρα των κατακτήσεων σε θέματα που αφορούν τον χώρο της μαζικής ενημέρωσης. Προσπαθούν έτσι, να αναθεωρήσουν, λέγουν, την ιστορία. Όμως, αντίθετα, η πραγματική ιστορία δεν μπορεί να παραβεί τον εαυτό της. Η Εισβολή, από όποια πλευρά και αν την βλέπεις, παραμένει τέτοια και η Κατοχή, όποιου είδους φακό κι αν διαλέξεις για να τη δεις, παραμένει αυθεντική Κατοχή. Και αναφέρομαι στην κατάσταση που συνεχίζεται με το κυπριακό πρόβλημα. Διατηρώντας τη διαμαρτυρία μπροστά στους ξένους για την εμμονή στην αδικία σε βάρος της πατρίδας μας, γίνεται όλο και περισσότερο εμφανής ο ρόλος του σεβασμού προς τη διαύγεια των ιδεών, που σέβονται τους οραματισμούς της ανθρωπότητας για ένα καλύτερο αύριο.
Η Βυζαντινή Ακαδημία Κύπρου συνεχίζει τη συλλογή πληροφοριών για το αρχείο των Κατεχομένων, προγραμματίζοντας διαρκώς νέες εκδόσεις, που μιλούν για τις συνέπειες της σοβαρής Τουρκικής Εισβολής.
Υπάρχει μια σχέση αδιάρρηκτη, αδιάσπαστη και συμπαγής μεταξύ της ιστορικής μαρτυρίας και του καθενός από τους 180.000 πρόσφυγες, που αφήνει προφορική μαρτυρία για την κατεχόμενη εκκλησία του.
Σήμερα, και ενώ η εξορία από το σπίτι του και την εκκλησία του συνεχίζεται, καταθέτει στην έρευνα πολύτιμες πληροφορίες από ψηφίδες της καρδιάς και της ψυχής του.
Ο πρόσφυγας από το Παλαίκυθρο και μετέπειτα στην Λευκωσία Στυλιανός Χ” Λεφτέρης ήταν 80 ετών, όταν κατέθεσε στην Ακαδημία μας ότι στην εκκλησία του κατεχόμενου χωριού του Παλαίκυθρο, που ήταν αφιερωμένη στην Παναγία Γαλακτοτροφούσα, υπήρχε εικονοστάσι σκαλιστό που περιλάμβανε τις εξής προσκυνηματικές εικόνες: Η Ωραία Πύλη στη μέση και δεξιά της ο Χριστός Ευλογών, αριστερά η Παναγία Βρεφοκρατούσα και αμέσως δίπλα της ο Ιωάννης ο Θεολόγος, ο Αρχάγγελος Μιχαήλ και ο Απόστολος Ανδρέας στο τέλος αριστερά. Βλέποντας τον Χριστό προς τα δεξιά ήταν κατά σειρά η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας Γαλακτοτροφούσας, ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος και τέλος, δεξιότερα, η εικόνα της Υπαπαντής του Χριστού.
Υπήρχε επίσης εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας αξιόλογη, του 16ου αιώνα, που συντηρήθηκε στη Ιερά Αρχιεπισκοπή και επεστράφη στην Εκκλησία Γαλακτοτροφούσης πριν τα γεγονότα του 1974. Από εκεί την έκλεψαν οι Τούρκοι, μαζί με τις άλλες εικόνες, μικρές και μεγάλες, στη διάρκεια λεηλασίας του ναού.
Το σκαλιστό εικονοστάσιο ήταν του 1951. Ο αρχιερατικός θρόνος ήταν επίσης ξυλόγλυπτος. Όλα ανεξαίρετα τα Ιερά Σκεύη, το Ευαγγέλιο, οι οκτώ κανδήλες του εικονοστασίου, ήταν από ανάγλυφο ασήμι.
Υπήρχε επίσης η σειρά των εκκλησιαστικών βιβλίων, που χρησιμοποιούνταν καθόλη τη διάρκεια του εκκλησιαστικού έτους.
Στη βόρεια είσοδο του ναού υπήρχε μαρμάρινη επιγραφή, που αναφερόταν στο τελευταίο εγκαίνιο του Ναού Παναγίας Γαλακτοτροφούσης, υπό του Αρχιεπισκόπου Λεοντίου, το 1947, καρποφορούσης της Θεοδώρας Χ΄΄ Μιχαήλ εκ Παλαικύθρου.
Το Εγκαίνιο ενός ιερού ναού στην Κύπρο είναι κάτι το εξαιρετικά σημαντικό για τους πιστούς χριστιανούς και εκπληρώνει μια μακρά, αρχαιότατη χριστιανική παράδοση. Κατ’ αυτό, μια χριστιανική εκκλησία «Μυρώνεται» με «Άγιον Μύρον» και, σύμφωνα με πολλούς Αγίους Πατέρες, το Μύρωμα ενός Ναού κατατάσσεται ανάμεσα στα Μυστήρια της Εκκλησίας μας.
Δεν σημαίνει βέβαια ότι ο ναός στον οποίο αναφερόμαστε συμπεριλήφθηκε στην εκκλησιαστική λατρεία μόλις το 1951. Ο ναός της Παναγίας Γαλακτοτροφούσης είναι ως κτίσμα πολύ παλαιότερος. Η αρχιτεκτονική του μας πείθει ότι είναι πολύ πέραν των εκατό ετών.
Ανατολικά του χωριού, σε απόσταση μισού χιλιομέτρου, βρισκόταν το κοιμητήριο του Παλαικύθρου. Ανατολικότερα, μισό χιλιόμετρο, ήταν το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου, που βρισκόταν στα «χώματα» της Βώνης.
Στον περιτοιχισμένο περίβολο της κατεχόμενης Εκκλησίας Παναγίας Γαλακτοτροφούσης, τάφηκε, ακριβώς μπροστά στο Ιερό, ο π. Βαρνάβας και αργότερα ο ιερεύς υιός του, π. Αναστάσιος Π/Βαρνάβα, το 1934. Ήταν ο τελευταίος ιερεύς που τάφηκε στο Παλαίκυθρο. Τον διαδέχθηκε ο π. Γεώργιος Γιωργαλλής, ο οποίος κατά τα γεγονότα της βάρβαρης Τουρκικής Εισβολής, παρέμεινε εγκλωβισμένος και υπέστη κακοποίηση από τους εισβολείς. Εξαιτίας αυτού, απέθανε λίγο αργότερα, τον Σεπτέμβριο του 1974. Ετάφη στο Νέο Κοιμητήριο Κωνσταντίνου και Ελένης στην ελεύθερη Κύπρο και «προσδοκεί ανάστασιν νεκρών» και δικαίωση της ταλαιπωρημένης και συλημένης σήμερα κατεχόμενης εκκλησίας του.
Με τις μαρτυρίες της Ακαδημίας μας, ένας μάρτυρας της Εκκλησίας μας δίνει ξανά το παρών του. Οι οραματισμοί του είναι και δικοί μας. Αιωνία του η μνήμη!
Σήμερα, η κατεχόμενη Παναγία Γαλακτοτροφούσα είναι εντελώς απογυμνωμένη εσωτερικά, βάνδαλοι εισβολείς έκοψαν τους σταυρούς από τη στέγη και το καμπαναριό της.
Χαρακτηριστική φωτογραφία, που υπάρχει στο Αρχείο της Βυζαντινής Ακαδημίας Κύπρου, διασώζεται και στον τόμο «The Occupied Churches of Cyprus», έκδοση 2000 και 2001.
Η νότια πόρτα της Εκκλησίας διακρίνεται ανοικτή και το μόνο που θυμίζει είναι τη βίαιη εξορία των πιστών της και την ερήμωση του μνημείου. Η καθεμιά από τις 520 Κατεχόμενες Εκκλησίες της Κύπρου είναι μια ιστορία αλλοίωσης της πραγματικής ειρήνης. Αυτή είναι ορθόδοξη πραγματικότητα που έχει αρχή, έχει και συνέχεια. Μόνο που ανάμεσα σ’ αυτά τα δυο παρεμβαίνουν οι Εισβολείς και η άνομη δραστηριότητά τους.
Εφόσον δεν ξεχνούμε τι έχουμε και τι μας ανήκει, πίσω από τη γραμμή της Κατοχής και της ντροπής, μπορούμε να συνεχίζουμε!
Η Παναγία η Γαλακτοτροφούσα θα είναι εκεί και μετά τη φυγή των βανδάλων. Έστω και αν έχει απογυμνωθεί, η κάθε πέτρα της είναι ιερή και ξαναπλάθει αναλλοίωτη την ιστορία. Και εμείς όλοι, που σήμερα είμαστε ακόμα πρόσφυγες, κρατούμε στα χέρια μας τα εργαλεία, πάντα έτοιμοι μαζί με τα παιδιά μας, να την συντηρήσουμε, να την ξανακάνουμε λαμπρή, να την ξαναγεμίσουμε με ύμνους και δεήσεις ιερέων, με ψαλμωδίες και κατανυκτικές Ακολουθίες, με τις φωνές των μικρών παιδιών. Γένοιτο!
