Κυριακή, 24 Οκτωβρίου 2021, 8:30πμ, Ιερός Ναός Αγίου Ελευθερίου- Συνοικισμό Λατσιών
Έντονα φορτισμένοι και με επίγνωση της ευθύνης που έχουμε ως Πολιτεία και ως Κοινωνία, συγκεντρωθήκαμε σήμερα στον Ιερό Ναό Αγίου Ελευθερίου, για να τελέσουμε το ετήσιο εθνικό μνημόσυνο των 21 δολοφονηθέντων με καταγωγή από το Παλαίκυθρο. Άμαχοι πολίτες κάθε ηλικίας, οι οποίοι τις φρικτές μέρες του πολέμου βίωσαν την τουρκική θηριωδία, την αγριότητα και τη βαναυσότητα του εισβολέα. Την ίδια ώρα τιμούμε τη μνήμη όλων των εν ειρήνη τελειωθέντων Παλαικυθριτών, που έφυγαν στην προσφυγιά, πικραμένοι και αδικαίωτοι, μακριά από την αγαπημένη, γενέθλια γη τους.
Η σημερινή διοργάνωση αποτελεί μια συλλογική πρωτοβουλία, την οποία πραγματοποιούν από κοινού τα Προσφυγικά Σωματεία «Ελεύθερο Παλαίκυθρο» και ΘΟΙ Παναγίας Γαλακτούσης Παλαικύθρου. Η αξία της όλης προσπάθειας έγκειται στο γεγονός ότι πέρα από την οφειλόμενη τιμή σε όλους όσοι μνημονεύονται, η κοινότητα καταφέρνει να διατηρεί τους συναισθηματικούς δεσμούς ανάμεσα στους συγχωριανούς, διαφυλάσσοντας αναλλοίωτη την ιστορική μνήμη και ταυτότητα.
Σχεδόν μισός αιώνας συμπληρώνεται από τα τραγικά γεγονότα του μαύρου Ιούλη του 1974, που σημάδεψαν ανεξίτηλα την σύγχρονη ιστορική διαδρομή του λαού μας. Μετρώντας τα χρόνια που έχουν περάσει δεν κάνουμε τίποτε άλλο παρά να μετρούμε τον πόνο, την απογοήτευση, την απώλεια. Την απώλεια της πατρίδας, των ανθρώπων, των μνημείων, αλλά όχι της μνήμης.
Η εισβολή του Αττίλα ήταν το αποτέλεσμα μίας περιόδου, στην οποία το κλίμα τρομοκρατίας και αμφισβήτησης της νομιμότητας δημιούργησε ρήγματα στον πολιτικό και κοινωνικό ιστό. Προκάλεσε διχασμό, που οδήγησε στο έσχατο όριο: Τον εμφύλιο σπαραγμό και το πραξικόπημα.
Η βάρβαρη τουρκική εισβολή, που ακολούθησε, σκόρπισε παντού τον θάνατο και την καταστροφή με ολέθριες και ανυπολόγιστες μέχρι σήμερα συνέπειες. Οι νεκροί, οι αγνοούμενοι, οι ηρωικοί μας εγκλωβισμένοι, οι χιλιάδες συμπατριώτες μας, που έγιναν πρόσφυγες στην ίδια τους την πατρίδα, η συνεχιζόμενη παράνομη κατοχή των πατρογονικών εδαφών μας, ο εποικισμός και η καταστροφή της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, συνθέτουν με δραματικό τρόπο το πικρό σκηνικό του κυπριακού προβλήματος.
Η υλική και αριθμητική υπεροχή του εχθρού, εκδηλώθηκε στα πεδία των μαχών, καθώς επίσης με εκδικητικές και βίαιες πράξεις εναντίον ανυπεράσπιστων πολιτών. Το μαζικό έγκλημα που διαπράχθηκε, κατά τη δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής, στο Παλαίκυθρο, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της Κυθρέας ανέδειξε με τον πιο φρικτό τρόπο τον παραλογισμό του πολέμου. Η Κοινότητα πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος και πολλές οικογένειες θυματοποιήθηκαν και καταδικάστηκαν να ζουν με πικρές θύμησες, ανείπωτο πόνο και θλίψη.
Από τις 15 Αυγούστου 1974 και τις μέρες που ακολούθησαν ξεκίνησε για τους 400 περίπου κατοίκους, που είχαν απομείνει στο Παλαίκυθρο, ο δρόμος του μαρτυρίου. Οι λεηλασίες, οι στυγερές δολοφονίες και η βεβήλωση ιερών μνημείων αποτελούν μέχρι σήμερα μία αιμάσσουσα πληγή αλλά και τεκμήρια απάνθρωπης μεταχείρισης του εισβολέα έναντι απροστάτευτων άμαχων πολιτών.
Το πρωινό της 15ης Αυγούστου 1974 πάνοπλοι στρατιώτες εισήλθαν στο Παλαίκυθρο. Μέχρι το απόγευμα της ίδιας μέρας φόρτωσαν αρκετούς από τους εναπομείναντες κατοίκους σε στρατιωτικά οχήματα και τους οδήγησαν προς άγνωστη κατεύθυνση. Έκτοτε, χάθηκαν τα ίχνη τους ενώ τα ονόματα αρκετών από αυτούς παραμένουν ακόμα στον μακροσκελή κατάλογο των αγνοουμένων. Την επόμενη μέρα, ο τουρκικός στρατός συνεχίζει ανενόχλητος την επιθετική και αήθη συμπεριφορά του. Σκοτώνουν εν ψυχρώ την παράλυτη Κυπριανή Νικολάου Λευτέρη, που βρισκόταν ακινητοποιημένη στο κρεβάτι της και πληγώνουν ένα πεντάχρονο παιδάκι, τον Χριστάκη Γεωργίου Λοϊζου. Ακολούθως, τον μεταφέρουν μαζί με τη μητέρα του Μυροφόρα για περίθαλψη σε ένα πρόχειρο τουρκικό νοσοκομείο στο Δίκωμο, ωστόσο η τύχη του μέχρι σήμερα αγνοείται, όπως και του πατέρα του. Οι τραγικές στιγμές εξακολουθούν να υφίστανται και στις 17 Αυγούστου, οπότε Τουρκοκύπριοι εξτρεμιστές εισβάλλουν στο σπίτι του Ανδρέα Σουππουρή, στο οποίο είχαν καταφύγει 21 άτομα κάθε ηλικίας από τέσσερις οικογένειες. Μικρά παιδιά, γυναίκες και ηλικιωμένοι βρίσκουν τραγικό θάνατο στην αυλή του σπιτιού, στην οποία διατάχθηκαν να βγουν. Δέκα επτά εξ αυτών κείτονται νεκροί, ενώ οι υπόλοιποι τέσσερις τραυματίζονται βαριά. Το δράμα συνεχίζεται στις 21 Αυγούστου, όταν οι τούρκοι εισβολείς συγκεντρώνουν εκ νέου του χωριανούς στην αυλή του σχολείου. Τους επιβιβάζουν σε στρατιωτικά οχήματα και τους μεταφέρουν στη Βώνη, όπου βρίσκονται κι άλλοι εγκλωβισμένοι κάτοικοι της περιοχής. Επιλέγουν επτά άτομα, ανάμεσα στους οποίους και τρεις με καταγωγή από το Παλαίκυθρο. Λίγο αργότερα ακούγονται πυροβολισμοί. Μέχρι σήμερα αγνοούνται. Θύμα δολοφονίας και ο ιερέας του Παλαίκυθρου, Παπαγεώργιος Αθανασίου. Αιχμαλωτίστηκε με άλλους συγχωριανούς του στην εκκλησία της Βώνης και υπέστη άγρια κακοποίηση από τους εισβολείς, γιατί αρνήθηκε να βεβηλώσει το Άγιο Βήμα, όπως τον πρόσταζαν πάνοπλοι στρατιώτες. Μεταφέρθηκε σοβαρά τραυματισμένος από τα βασανιστήρια στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας. Στις 5 Σεπτεμβρίου 1974,υπέκυψε στα τραύματά του.
Κυρίες και κύριοι,
Οι συγχωριανοί σας, που μνημονεύονται σήμερα υπήρξαν αγνοί και ταπεινοί άνθρωποι, που ζούσαν φιλήσυχα τη ζωή τους με τις οικογένειές τους στο αγαπημένο τους Παλαίκυθρο. Κανείς δεν μπορούσε να προμηνύσει τα δεινά, που θα επακολουθούσαν με την εισβολή του κατοχικού στρατού και το οδυνηρό τέλος αυτών των ανθρώπων, που αποτελεί πλέον θλιβερή σελίδα στην σύγχρονη ιστορία του τόπου μας.
Ωστόσο, η μνήμη όσων αγωνίστηκαν, η τιμή των πεσόντων και των αγνοουμένων μας, ο μόχθος και ο πόνος των εγκλωβισμένων και των προσφύγων του 1974, δεν τιμώνται μόνο με μνημόσυνα και ευχές.
Τιμώνται με έργα. Και εκείνο που πάντοτε αποτελεί προτεραιότητα για την Κυβέρνηση, είναι να μην επιτραπεί ποτέ ξανά σε αυτό τον τόπο να βιώσει τον πόλεμο.
Αυτή είναι και η βαθύτερη έννοια της προσπάθειας που καταβάλλεται για επίλυση του εθνικού μας προβλήματος, προκειμένου να δημιουργήσουμε στην πατρίδα μας συνθήκες ασφάλειας και ειρήνης.
Κάτω από την πίεση και τις απειλές του τουρκικού επεκτατισμού αλλά και της πολιτικής των τετελεσμένων γεγονότων, οφείλουμε σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, να προβούμε σε μια αντικειμενική κριτική του εσωτερικού μας μετώπου και να διασαφηνίσουμε τη θέση που οφείλουμε να υποστηρίζουμε για αντιμετώπιση της κατάστασης.
Τον τελευταίο καιρό η κατοχική Τουρκία εκφράζεται συνεχώς με απειλές και εκβιασμούς, που υπονομεύουν τη διεθνή νομιμότητα και τη σταθερότητα στην περιοχή.
Με την επιθετική και προκλητική αυτή στάση, η Τουρκία εκβιάζει απροκάλυπτα, δημιουργώντας αδιέξοδα με σκοπό να μηδενίσει την ίδια την υπόσταση και το διεθνές καθεστώς της Κυπριακής Δημοκρατίας. Την ίδια ώρα, οι τουρκικές προκλήσεις αφορούν και επηρεάζουν την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, όπου επιχειρεί να επιτύχει τους σχεδιασμούς της και την επιβολή ελέγχου μέσω ισχυρής τουρκικής στρατιωτικής παρουσίας, αγνοώντας πλήρως και επιδεικτικά τους κανόνες Διεθνούς Δικαίου.
Τα σημερινά δεδομένα είναι και απαράδεκτα και επικίνδυνα, αφού συντηρούν και διαιωνίζουν την παρουσία των κατοχικών στρατευμάτων, την καταπάτηση των βασικών ελευθεριών και των στοιχειωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πάραυτα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, δήλωσε εμφαντικά ότι δεν πρόκειται να παραμείνουμε αδρανείς. Θα αντιδράσουμε, χρησιμοποιώντας όλα τα πολιτικά και διπλωματικά μέσα, που διαθέτουμε. Δεν μπορεί να υποκύψουμε στους εκβιασμούς της Τουρκίας.
Αξιοποιώντας αποφάσεις και ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, τις διαρκώς βελτιούμενες διεθνείς σχέσεις και συνεργασίες της χώρας μας και βέβαια τη στήριξη που μπορούμε να εξασφαλίσουμε από τους εταίρους μας στην ΕΕ, πάντα σε συνεννόηση και στενή συνεργασία με την Ελλάδα, θα αναζητήσουμε την απαραίτητη στήριξη στις προσπάθειές μας.
Φίλες και φίλοι,
Γνωρίζοντας τις ρίζες του, ο άνθρωπος δεν κινδυνεύει να αποκολληθεί από την πηγή της ύπαρξής του. Η μνήμη συνιστά τον πιο αξιόπιστο παράγοντα διατήρησης της ιστορικής και εθνικής μας ταυτότητας.
Μνημονεύοντας σήμερα τους άνανδρα δολοφονηθέντες καθώς και τους πρόσφυγες συγχωριανούς σας, που απεβίωσαν με ανεκπλήρωτο τον πόθο της επιστροφής, οφείλουμε να αντλούμε διδάγματα, τα οποία να κατευθύνουν τις σκέψεις, τις πράξεις και γενικότερα την πολιτική μας συμπεριφορά Είναι αδήριτη ανάγκη να πορευθούμε ενωμένοι, μακριά από διχαστικά πάθη, προκειμένου να οδηγήσουμε τον τόπο μας μπροστά.
Αυτό θα είναι και το καλύτερο μνημόσυνο για όσους οραματίστηκαν την ελευθερία και τη δημοκρατία του τόπου μας και πρόσφεραν ό,τι πολυτιμότερο είχαν για αυτό τον ευγενικό σκοπό.
Αιωνία ας είναι η μνήμη τους.
